Zo’n vier jaar geleden toen mijn eerste grote tentoonstelling in Moskou opende, heb ik weinig gemerkt van een anti-gay klimaat. In ieder geval niet bij de Moskovieten zelf. Uitgaansgelegenheden bezoekend had ik eerder het gevoel dat Moskou het San Francisco van het Oosten was.
Op dat moment werd echter wel al van overheidswege hard aan wetgeving gewerkt die de vrijheden van homoseksuelen aanzienlijk beperkte. Nog vond ik dat ik mij daar niet teveel van moest aantrekken omdat de positie van minderheidsgroepen in Nederland ook niet zo rooskleurig is als ik mij zou kunnen voorstellen. Wij discrimineren ook. Het zou volmaakt schijnheilig zijn om Russen te veroordelen op de behandeling van homoseksuelen als wij zelf vanuit een geschiedkundige optiek nog niet eens zo heel lang gelijke rechten bieden aan mensen met een seksualiteit die afwijkt van het sociaal geaccepteerde gemiddelde.
Vrij snel na de opening van die tentoonstelling die nu na vijf jaar nog hangt aan de Novy Arbat op een steenworp afstand van het Kremlin en uit werken bestaat die mensen tonen uit het hele spectrum van seksuele geaardheden, dus ook travestieten, transgenders en transseksuelen, gebeurde iets wat ik in het geheel niet had verwacht. De oproerpolitie in Moskou maakte een redelijk bloederig einde aan de Gay Pride.
Ik was stomverbaasd. Mijn contacten in Moskou hadden mij immers langs clubs gevoerd die een volkomen vrij beeld van homoseksualiteit lieten zien. Ik zocht naar verklaringen voor de anti-homopropagandawet. Ik moest denken aan de mores van de USSR waarin seksualiteit redelijk vrij was zolang je er maar niet over sprak. Een benadering die bij de jeugd in Westerse landen ook weer langzaam aan populariteit wint.
Ook kon ik enig begrip opbrengen voor het feit dat Rusland lang vrij van AIDS was geweest en dat het aantal seropositieven explosief steeg naarmate de grenzen verder opengingen. De Russen hebben nu eenmaal een diep ingewortelde angst vermorzeld te worden door krachten van buitenaf. Geef ze eens ongelijk na Napoleon en Hitler, denk ik dan.
In Nederland groeiden inmiddels de protesten. Het jolige rijmwonder Dolly Bellefleur kraaide er vals op los met haar anti-Poetin protestlied en het sentiment ontstond dat de jaren zeventig weer opbloeiden toen Poetin een bezoek bracht aan de Amsterdamse dependance van de Hermitage.
Parallel daaraan kwamen in Moskou de aanvallen op het erotisch museum waar mijn werk werd tentoongesteld. Eerst redelijk zachtaardig door ambtenaren die grote hoeveelheden geld vroegen voor reclame aan de straatzijde, later wat grover met knuppels en zoutzuur door Poetingetrouwen of lieden die handelden in de geest van de immens machtige Russisch-orthodoxe kerk.
Ik mag dan graag grapjes maken over bijvoorbeeld Dolly Belefleur, maar ik sta wel achter solidariteit met de Russische LBGTQ-gemeenschap.
Over het geheel genomen ben ik echter een vervelende man en dan word je vanzelf een eilandje in een maatschap van brave meelopers. Dus wat kon ik doen? Mijn tentoonstelling met veel bombarie uit Moskou terugtrekken en vervolgens breed persberichten verzenden om mij te verzekeren van publiciteit in de Nederlanden? Op zich was dat wel een aantrekkelijk idee, want mijn werk krijgt genoeg aandacht in zowel de US als Rusland, maar in mijn eigen stad Amsterdam heb ik nog nooit een tentoonstelling gehad, laat staan dat ik hier ooit werk zou hebben verkocht.
Ik besloot gewoon mijn mond te houden, zelfs nadat mijn werk herhaaldelijk de BBC haalde in verband met vernielingen.
Wel heb ik iets verzonnen wat alleen een vervelende man zou kunnen verzinnen. Het principe is simpel. Plaats ik een foto die direct of indirect LBGTQ-gerelateerd is op mijn Facebook-fotografiepagina, dan geeft Facebook me niet alleen de mogelijkheid dat bericht te promoten voor 16 Euro, maar ik mag ook nog kiezen waar mijn advertentie verschijnt. Ik kies dan – u raadt het al – voor Rusland.
Bovendien heeft Facebook een optie ‘Insights’ waardoor ik veel over mijn doelgroep kan leren. Zo weet ik nu – en dat werd ook al duidelijk uit de soms bijzonder bittere commentaren – dat vooral Russische vrouwen zeer gekant zijn tegen LBGTQ-rechten.
Waarom? Ik kan er alleen maar naar gissen.
